Η Ευρώπη και οι περιφέρειές της χρειάζονται μια ευημερούσα κοινωνική οικονομία για να αντιμετωπίσουν τις επικείμενες προκλήσεις
Οι περιφέρειες και οι πόλεις επιθυμούν να αξιοποιήσουν το δυναμικό της κοινωνικής οικονομίας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας για να στηρίξουν τη μετάβαση προς πιο κοινωνικά και περιβαλλοντικά βιώσιμα και ανθεκτικότερα οικονομικά μοντέλα στην ΕΕ.
Ωστόσο, η ΕΕ πρέπει να θεσπίσει ευνοϊκότερους όρους πλαισίου για την άνθηση της κοινωνικής οικονομίας. Αυτό απαιτεί την αντιμετώπιση της τρέχουσας ποικιλομορφίας των ορισμών και των νομικών πλαισίων και τη διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και στις αγορές. Αυτά είναι τα βασικά μηνύματα μιας γνωμοδότησης που συνέταξε ο Ricardo Rio (PT/EPP), δήμαρχος Braga, και υιοθετήθηκε κατά τη σύνοδο ολομέλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών στις 8 Φεβρουαρίου.
Στην Ευρώπη υπάρχουν 2,8 εκατομμύρια επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 10 % του συνόλου των επιχειρήσεων στην ΕΕ. Σχεδόν 13,6 εκατομμύρια άνθρωποι — περίπου το 6,2 % των εργαζομένων της ΕΕ — εργάζονται για τις επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας. Εκτός από το αμειβόμενο εργατικό δυναμικό, η κοινωνική οικονομία κινητοποιεί εθελοντές, που ισοδυναμούν με 5,5 εκατομμύρια εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης.
Με την παρούσα γνωμοδότηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών διατυπώνει τις προτάσεις της ενόψει της επικείμενης πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για σύσταση του Συμβουλίου σχετικά με την ανάπτυξη συνθηκών πλαισίου για την κοινωνική οικονομία, η οποία περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα εργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2023. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει την ισχυρή τοπική στήριξη της κοινωνικής οικονομίας και καλεί τις εθνικές αρχές να επιτρέψουν στους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς να εφαρμόσουν μέτρα κατάλληλα για το τοπικό πλαίσιο για τη στήριξη της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας στην επικράτειά τους, αξιοποιώντας επίσης τη διαθέσιμη συγχρηματοδότηση της ΕΕ.
«Η παρούσα γνωμοδότηση καταδεικνύει το έντονο ενδιαφέρον των πόλεων και των περιφερειακών αρχών για την κοινωνική οικονομία και αναγνωρίζει τη σημασία της για την κοινωνία, αναγνωρίζοντας τη σημασία ενός ζωντανού οικοσυστήματος κοινωνικής οικονομίας για ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης σε όλες τις περιοχές», τονίζει ο εισηγητής Ricardo Rio. Για να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας, επισημαίνει την ανάγκη για αρκετές νομοθετικές πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο όσον αφορά τη φορολογία, τις δημόσιες συμβάσεις, τις κρατικές ενισχύσεις, την κατάρτιση και την εκπαίδευση κ.λπ.;
Η γνωμοδότηση του κ. Rio υπογραμμίζει τον ρόλο της κοινωνικής οικονομίας στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής στις περιφέρειες και τις πόλεις, ιδίως στις μειονεκτούσες περιφέρειες, συμβάλλοντας έτσι στην καταπολέμηση της μείωσης του πληθυσμού και της εγκατάλειψης της υπαίθρου. Ωστόσο, η έλλειψη πρόσβασης στη χρηματοδότηση και στις αγορές συχνά εμποδίζει την ευημερία της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Η προώθηση συνεργειών μεταξύ των χρηματοδοτικών μέσων, η παροχή προσβάσιμων και προσαρμοσμένων καθεστώτων στήριξης, η ανάπτυξη ειδικών δημοσιονομικών πλαισίων και καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων σε οντότητες της κοινωνικής οικονομίας και η ενθάρρυνση κοινωνικά υπεύθυνων δημόσιων συμβάσεων αναφέρονται ως υποστηρικτικά μέτρα στο πλαίσιο αυτό. Υπάρχει επίσης ανάγκη για ενιαία και σαφή σημεία εισόδου στις δημόσιες διοικήσεις για τη μείωση του διοικητικού φόρτου.
Η γνωμοδότηση επισημαίνει επίσης την έλλειψη κοινών ορισμών και μεθόδων συλλογής δεδομένων στην Ευρώπη, ιδίως σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την έκκλησή της για ένα ευνοϊκότερο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο για την κοινωνική οικονομία, το οποίο θα καλύπτει όλες τις διαφορετικές μορφές της, όπως οι συνεταιρισμοί, τα ταμεία αλληλασφάλισης, οι ενώσεις, τα ιδρύματα και οι κοινωνικές επιχειρήσεις. Για τον σκοπό αυτό, οι περιφέρειες και οι δήμοι εκφράζουν την ικανοποίησή τους για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να παρουσιάσει νομοθετική πρωτοβουλία σχετικά με τις διασυνοριακές δραστηριότητες των ενώσεων το 2023.
Επιπλέον, συμπληρωματικά προς την πράσινη ταξινόμηση ως συμβολή στην εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει επειγόντως να υποβάλει πρόταση για τη θέσπιση κοινωνικής ταξινόμησης η οποία θα παρέχει στους δυνητικούς επενδυτές και στις επιχειρήσεις σαφή καθοδήγηση ως προς το τι μπορεί να γίνει αντιληπτό ως «κοινωνικές επενδύσεις». Είναι επίσης σημαντικό να ενισχυθούν οι εκστρατείες εκπαίδευσης, κατάρτισης και επικοινωνίας για την κοινωνική οικονομία, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη χρηματοδότηση και τη διαθέσιμη στήριξη της ΕΕ για τον τομέα.
Τέλος, η ΕΟΚΕ απευθύνει έκκληση σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμες και καλά χρηματοδοτούμενες στρατηγικές για την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας και τη θέσπιση πιο άτυπων και προσβάσιμων καθεστώτων στήριξης. Προτείνει επίσης τη δημιουργία ενός επίσημου Παρατηρητηρίου για την Κοινωνική Οικονομία στην Ευρώπη και καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη και τις τοπικές και περιφερειακές αρχές να αναπτύξουν ένα κοινό σχέδιο για την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας ως μέσο για την ενίσχυση της ανάπτυξής της στο έπακρο του δυναμικού της.
