Ο Ναζίμ Χικμέτ (Nâzım Hikmet Ran, Θεσσαλονίκη, 15 Ιανουαρίου 1902 – Μόσχα, 3 Ιουνίου 1963) ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός, τα έργα του οποίου μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Υπήρξε μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Τουρκίας.
Ο άνθρωπος δεν έχει το δικαίωμα να σιωπά. Δεν έχει το δικαίωμα να κάνει ότι δε βλέπει. Δεν έχει το δικαίωμα να μην στρέφει το είναι του, να μην δίνει την ψυχή του, η κάθε του δραστηριότητα, η κάθε του σκέψη κι ο μεγάλος της ζωής του σκοπός να μην συνδέονται με την έγνοια για την ελευθερία και με την έγνοια του για τον συνάνθρωπο. Δεν έχει το δικαίωμα να πράττει μικρόψυχα απέναντι στη ζωή.
«…Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό,
πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο,
είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει,
είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε».
«Ξέρω ότι όλες αυτές οι σκέψεις είναι ρομαντικές. Εδώ και τόσα χρόνια η ζωή μου είναι ρομαντική. Είναι ο ρομαντισμός του επαναστάτη που καλπάζει πάνω στο άλογό του. Ίσως είναι βασανιστικός, ίσως αιμοσταγής, ποιος ξέρει… Πού τρέχει ο έφιππος; Τις περισσότερες φορές στο θάνατο. Αλλά για μια ζωή πιο όμορφη, πιο δίκαιη, πιο γεμάτη, πιο βαθιά.»
Κανένα από τα μυστήρια του κόσμου τούτου, όσο μεγάλο κι ασύλληπτο και αν είναι, όσο δέος κι αν μας προκαλεί, δεν αξίζει να πιάνει μεγαλύτερο χώρο στο άπλωμα της ύπαρξής μας από τον λυγμό και την εξέγερση για τη στέρηση της ελευθερίας και για την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Καμία εκδήλωση του πνεύματος, όσο υψηλή και αν είναι, δεν έχει αξία αν κωφεύει μπροστά στην αλήθεια της ανθρώπινης κατάστασης —αυτής που έχει δημιουργηθεί απ’ την πραγματικότητα των ανθρώπινων κοινωνιών. Καμία χαρά δεν είναι αγνή και άδολη, πηγαία και ικανή να «ανοίξει», να επεκτείνει την ύπαρξή μας, αν δεν «επιστρέφει» κάτι και σε κάποιον άλλον, αν με κάποιον τρόπο δε μοιράζεται.
Ο άνθρωπος δεν έχει το δικαίωμα να σιωπά. Δεν έχει το δικαίωμα να κάνει ότι δε βλέπει. Δεν έχει το δικαίωμα να μην στρέφει το είναι του, να μην δίνει την ψυχή του, η κάθε του δραστηριότητα, η κάθε του σκέψη κι ο μεγάλος της ζωής του σκοπός να μην συνδέονται με την έγνοια για την ελευθερία και με την έγνοια του για τον συνάνθρωπο. Δεν έχει το δικαίωμα να πράττει μικρόψυχα απέναντι στη ζωή.
Κι αυτό επειδή η αγάπη και η ελευθερία είναι το πιο μακριά του κόσμου. Είναι τα μόνα αγαθά που είναι πιο πάνω κι από τη ζωή στην «κοινή» της αντίληψη. Είναι η ίδια ολόκληρη η ζωή· η ζωή της ψυχής, η ζωή του ίδιου του πνεύματος, η μεγάλη ανθρώπινη νίκη ενάντια στη βιολογία και στην αδήριτη πραγματικότητά της, η φλογερή ανθρώπινη επανάσταση ενάντια στον ετεροκαθορισμό και στην τυραννία του αυτονόητου. Είναι το άπειρο μέσα στον άνθρωπο, το μόνο άπειρο που δύναται και να ψηλαφίζει, η απόδρασή του από το έρεβος, η σωτηρία του κόντρα στον θάνατο.
Τα δύο αυτά αγαθά, που δεν είναι παρά ένα: αν και παράδοξο για την τρέχουσα λογική, η ελευθερία δεν εκπληρώνεται στη μοναξιά, η ανθρώπινη ύπαρξη δεν προσδιορίζεται μες στον απομονωμένο μικρόκοσμο του κάθε εγώ.
Χρέος μας, λοιπόν, απέναντι στη ζωή είναι η επιβεβαίωσή της μέσα από την υπεράσπιση και τη διεύρυνση της ελευθερίας, κόντρα στις επιδιώξεις των κάθε λογής εξουσιαστών και εκμεταλλευτών που συνθλίβουν ανθρώπους και λαούς ολόκληρους. Αυτών που βάζουν τα ένστολα «σκυλιά» τους να αλυσοδέσουν, να φιμώσουν και να κρύψουν το φως από όσους αντιστέκονται ακριβώς για να προασπίσουν την ελευθερία τους και μαζί μ’ αυτήν τη ζωή όλων μας συνολικά.
πηγή: e-Πρόλογος (e-prologos.gr) Διονυσία Γιαννούλη 15/1/2022
