Εκλογές, πολιτικές ανακατατάξεις και αναταραχές: 15 μυθιστορήματα

Στα λογοτεχνικά βιβλία που ακολουθούν, οι εκλογικές αναμετρήσεις και τα συνακόλουθά τους αποτελούν είτε το κυρίως θέμα είτε το επιμέρους∙ σε κάθε περίπτωση, συνθέτουν το συγκείμενο, δηλαδή το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου δρουν οι ήρωες των εν λόγω μυθιστορημάτων και απηχεί τους ιδεολογικούς προβληματισμούς τους.

Σε αντίθεση με την απο-ιδεολογικοποίηση του συρμού και τους ανόητους αφορισμούς του στιλ «όλοι είναι ίδιοι», που οδηγούν σε αδιέξοδα και συχνά σε επικίνδυνες ατραπούς (και ο εκφασισμός είναι μία εξ’ αυτών), οι εκλογές είναι πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση για να είναι κανείς αδιάφορος – κάτι που συνειδητοποιούν και ενστερνίζονται οι παρακάτω συγγραφείς, ανάμεσά τους και ορισμένοι γίγαντες της λογοτεχνίας, ακόμα και όταν αντιμετωπίζουν την εκλογική διαδικασία με παιγνιώδη διάθεση. Όλοι τους όμως παίρνουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θέση (την οποία ασπάζεται και ο υπογράφων): ανατρέχοντας σε μια φράση που αποδίδεται τελευταία στον Βραζιλιάνο Λούλα, αλλά που όμως είναι πιθανότατα προγενέστερη, προτιμούν «μια αριστερά που να κάνει ό,τι μπορεί από μια δεξιά που να κάνει ό,τι θέλει» – και με αυτό τον γνώμονα επιλέχθηκαν (σε παρένθεση η χρονολογία της πρώτης έκδοσης του βιβλίου στο εξωτερικό και η αντίστοιχη ελληνική).

Charles Dickens –  Ο Ζοφερός Οίκος (1853)

Εκδόσεις Gutenberg, 2009, μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ-Λαϊνά

Η αυτοκρατορική Μεγάλη Βρετανία, στην οποία κυριαρχούν πολιτικά οι συντηρητικοί Τόρηδες, είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο ξεδιπλώνεται η πλοκή του δικαστικού δράματος στο πλέον σύνθετο και πολυσέλιδο μυθιστόρημα του Dickens. Η ίδια η Βρετανία περιγράφεται με όρους εσωτερικής αποικιοκρατίας, που καταδυναστεύει τις χαμηλότερες τάξεις. Γλωσσικό μνημείο, ο Ζοφερός Οίκος κατακεραυνώνει τους βικτωριανούς θεσμούς και τη βικτωριανή οικονομία, το άδικο δικαστικό σύστημα με τη σωρεία φυλακίσεων για χρέη, την ανελέητη εργασιακή αγορά και την εκμετάλλευση των εργαζομένων.

Sinclair Lewis – Δεν γίνονται αυτά εδώ (1930)

Εκδόσεις Καστανιώτης, 2016, μτφρ. Νίκος Α. Μάντης

Ο Αμερικανός συγγραφέας, ο πρώτος που τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ, περιγράφει πώς ο ολοκληρωτισμός θα μπορούσε να κυριαρχήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ματιά του είναι διαπεραστική και διορατική, ικανή να προκαλέσει την αγωνία και στον σημερινό αναγνώστη. Οι βασικοί πρωταγωνιστές είναι ένας μαχητικός δημοσιογράφος, ο Ντορέμους Τζέσαπ, και ο γερουσιαστής Μπαζ Γουίντριπ, ένας δημαγωγός που καταφέρνει να εγκαθιδρύσει στη γη της ελευθερίας ένα φασιστικό καθεστώς, ένα σύστημα εξουσίας που βασίζεται στη βία και την τρομοκρατία. Το βιβλίο είναι μια έξοχη πολιτική σάτιρα που μετεξελίσσεται σε μια εκτεταμένη δυστοπία: ένας εκλεγμένος πρόεδρος μετατρέπεται σε δικτάτορα για να σώσει το έθνος από την απάτη της κοινωνικής πρόνοιας, την εγκληματικότητα, το σεξ και τον φιλελεύθερο Τύπο.

André Malraux – Η ανθρώπινη μοίρα (1933)

Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2019, μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη

Τέσσερις άνθρωποι, τέσσερις επαναστάτες στην εξεγερμένη Σαγκάη του 1927, αντιμετωπίζουν κατάφατσα τον θάνατο, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με την ετερογονία των σκοπών. Αυτό είναι το Μεγάλο Θέμα στην Ανθρώπινη Μοίρα, το αριστούργημα ίσως του André Malraux, που εντάσσεται σε ένα άτυπο κουαρτέτο πολιτικοκοινωνικής προβληματικής του Μεσοπολέμου∙ εγκανιάστηκε με τη Βασιλική Οδό (1930) και συνεχίστηκε με τα Χρόνια καταφρόνιας (1935) και την Ανθρώπινη Ελπίδα (1937). Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται στην Σαγκάη του 1927, στο ξέσπασμα του κινεζικού εμφυλίου, όπου σχηματικά έχει λήξει η πρώτη φάση του: μια χαλαρή και αβέβαιη συμμαχία ανάμεσα στους εθνικιστές του Κουομιτάνγκ (που προάσπιζε τα συμφέροντα της μεγαλοαστικής τάξης και του ξένου κεφαλαίου), υπό την ηγεσία του αδίστακτου (χασάπη, για να τα λέμε νέτα-σκέτα) Τσιανγκ Κάι-Σεκ, στους αγρότες και στο ισχνό προλεταριάτο της ελάχιστα εκβιομηχανισμένης Κίνας της εποχής εκείνης, έχει μόλις κατορθώσει να συντρίψει τους ιδιωτικούς στρατούς των πολέμαρχων-φεουδαρχών που λυμαίνονταν έως τότε τις εκτάσεις της. Ενώ εγκαθιδρύεται μια μορφή κεντρικής κυβέρνησης της αχανούς χώρας, όπου κυριαρχεί το καταπιεστικό Κουομιτάνγκ, προετοιμάζεται στο παρασκήνιο ο δεύτερος γύρος του εμφυλίου, που θα φέρει αντιμέτωπους εθνικιστές και κομμουνιστές. Το θέατρο της ίντριγκας, των ζυμώσεων και κατόπιν των συγκρούσεων θα είναι η Σαγκάη, με το κοσμοπολίτικο λιμάνι της και τον σημαντικό σιδηροδρομικό της κόμβο. Από την πρώτη σελίδα, παρακολουθούμε στις σκιές τις κινήσεις των τεσσάρων κομμουνιστών που συμμετέχουν στην προετοιμασία της εξέγερσης: του Τσεν, που είναι ο μοναδικός Κινέζος και ο μοναδικός προλετάριος από την τετράδα∙ του ιαπωνικής καταγωγής Κίο, που αισθάνεται ενίοτε ότι η ιδεολογία του συγκρούεται κάπως με τις πνευματιστικές-μεταφυσικές αναζητήσεις του∙του Χέμερλιχ, που αγωνίζεται να μείνει συνεπής στις αρχές του, καθώς αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα αλκοολισμού∙ τέλος, του Κάτοφ, επαγγελματία επαναστάτη και συνδέσμου των τεσσάρων με την Κομιντέρν, ο οποίος, αν και παρουσιάζεται ψυχρός και υπολογιστικός στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, προς το τέλος και μπρος τον θάνατο, παραδίδει μαθήματα αλληλεγγύης. Γραμμένο με την τεχνική της συνειδησιακής ροής, με αναπάντεχες αυξομειώσεις σε δραματική ένταση, ποιητική γλώσσα και εμβόλιμους φιλοσοφικούς στοχασμούς, Η ανθρώπινη μοίρα βαραίνει τη φαρέτρα της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.

Robert Penn Warren – Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά (1946)

Εκδόσεις Πόλις, 2020, μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου

Ο νεαρός οραματιστής και φιλόδοξος πολιτικός Γουίλι Σταρκ ξεκινά τη σταδιοδρομία του με σκοπό να σταθεί στην υπηρεσία των λαϊκών στρωμάτων και των αδικημένων. Προσβλέπει σε μια δίκαιη και προοδευτική Αμερική. Καθοδηγείται και από το ταξικό του ένστικτο, καθώς προέρχεται από “ταπεινή” καταγωγή. Όταν εκλέγεται κυβερνήτης σε μια Πολιτεία του αμερικανικού Νότου και ερχέται αντιμέτωπος με την στυγνή καθημερινότητα, συνειδητοποιεί ότι ο ιδεαλισμός του δεν αρκεί για να ανατρέψει το status quo . Έτσι, επιλέγει να παίξει κι αυτός βρώμικα. Επιδιώκει να εκμεταλλευθεί τη διαφθορά που επικρατεί στις ανθρώπινες σχέσεις και επιδίδεται με κυνισμό στον κατάλληλο χειρισμό ατόμων και καταστάσεων. Η σπουδαία συγγραφέας Joyce Carol Oates σημειώνει για το μυθιστόρημα του Warren: «Η διηνεκής αξία του “Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά” αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Γουίλι Σταρκ κατέλαβε μια θέση στη συλλογική λογοτεχνική μας συνείδηση, δίπλα στον Κάπτεν Άχαμπ, τον Χοκ Φιν, τον Τζέι Γκάτσμπυ, τον Χόλντεν Κόλφιλντ, τον “Λαγό” Άρμστρονγκ και μερικούς ακόμη».

Manès Sperber – Δάκρυ στον ωκεανό (1949-1955)

Εκδόσεις Καστανιώτης, 2013, 2014, 2015, μτφρ. Έμη Βαϊκούση

Αποτελούμενη από τα μυθιστορήματα Η καμένη βάτος, Πιο βαθιά κι απ’ την άβυσσο και Χωρίς τέλος, η τριλογία του Manès Sperber πραγματεύεται λογοτεχνικά την περίοδο της ανόδου των ναζί στην εξουσία, τις διώξεις που ακολούθησαν, τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο, και την Αντίσταση με επίκεντρο τις περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Μοντερνιστής, ο Sverber εμφανίζει πολλά κοινά στο ύφος, στην αφήγηση, αλλά και στους προβληματισμούς με τον Στρατή Τσίρκα στις Ακυβέρνητες Πολιτείες. Αυστρομαρξιστής στην ιδεολογία, ο συγγραφέας, ειδικά στο πρώτο μέρος της Τριλογίας, εστιάζει στις τελευταίες μέρες της Κόκκινης Βιένης και των εκλογών του 1934, που ανέδειξαν στην εξουσία τον αυταρχικό δεξιό πλην όμως δημοκράτη Engelbert Dollfuss, ο οποίος από τη μια εναντιώθηκε στους ναζί, αλλά και από την άλλην καταδίωξε το εργατικό κίνημα και το κατέστησε ανίσχυρο.Αποτέλεσμα ήταν η δολοφονία του από πράκτορες του Χίτλερ και η βίαιη προσάρτησης της αποδυναμωμένης Αυστρίας στη ναζιστική Γερμανία (το αποτρόπαιο Anschluss του 1938).

Giuseppe Tomasi di Lampedusa – Ο Γατόπαρδος (1956)

Εκδόσεις Bell, 2016, μτφρ. Μαρία Σπυριδοπούλου

Στη Σικελία του 1860, στην εποχή του Risorgimento, δηλαδή των επαναστατικών αγώνων για την ιταλική ενοποίηση, ο Ντον Φαμπρίτσιο, Πρίγκιπας ντι Σαλίνα, είναι ακόμη αρχηγός μιας από τις ισχυρότερες οικογένειες του νησιού. Αλλά ο κόσμος στον οποίο ανήκει πεθαίνει σιγά σιγά, καθώς οι δυνάμεις του Γκαριμπάλντι επικρατούν στις μάχες. Πραγματιστής και οξυδερκής, ο Σαλίνας υποστηρίζει (έστω και απρόθυμα) την επανάσταση.  Όμως δεν συντάσσεται με την αριστερή της πτέρυγα, που εκπροσωπεί ο διεθνιστής Γκαριμπάλντι, αλλά με τους πιο μετριοπαθείς οπαδούς της  συνταγματικής μοναρχίας, τους οποίους εκπροσωπεί ο πρώτος εκλεγμένος πρωθυπουργός της Ιταλίας, Καβούρ. Στη φράση-κλειδί του έργου, ο Ντον Φαμπρίτσιο λέει στον επαναστατημένο νεαρό ανιψιό του: «Όλα πρέπει να αλλάξουν για να παραμείνουν τα ίδια».

Carlos Fuentes – Ο θάνατος του Αρτέμιο Κρους (1962)

Εκδόσεις Άγρα, 2016, μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου

Ο Αρτέμιο Κρους, νόθος γιος ενός πλούσιου γαιοκτήμονα που τον εγκατέλειψε και μιας σχεδόν σκλάβας φυγάδας, πολέμησε για τη Μεξικάνικη Επανάσταση (1910-1920) στο πλευρό του κεντρώου μεσοαστού Άλβαρο Ομπρεγόν (δηλαδή, στην τελική φάση της επανάστασης, ενάντια στους αγροτικούς επαναστατικούς στρατούς του Πάντσο Βίγια και του Εμιλιάνο Ζαπάτα), ερωτεύτηκε νέος με πάθος, άλλαξε στρατόπεδα, πρόδωσε αρχηγούς και ιδέες, γοητευόμενος από την πολυτέλεια, το χρήμα και την εξουσία έγινε πανίσχυρος αλλά και άνθρωπος των αμερικανικών εταιρειών, έπαιξε άσχημα παιγνίδια με την πολιτική κι έκανε έναν αποτυχημένο γάμο με την κόρη ενός ξεπεσμένου αριστοκράτη. Πλούσιος, ισχυρός, ιδιοκτήτης μιας μεγάλης εφημερίδας, βουλευτής, με πολυάριθμες επιχειρήσεις υπό τον έλεγχό του, αργοπεθαίνει τριγυρισμένος από τη γυναίκα του, την κόρη του που τον μισεί, ανίσχυρους γιατρούς, τον πιστό γραμματέα του, έναν παπά… Το σπουδαιότερο ίσως μυθιστόρημα του πολυβραβευμένου Κάρλος Φουέντες είναι ο μακρύς μονόλογος ενός ετοιμοθάνατου, μια προσπάθεια εξιλέωσης, μια μη ευθύγραμμη αναδρομή στην ταραγμένη μακριά διαδρομή της ζωής του, που ταυτίζεται με την ιστορία του σύγχρονου Μεξικού.

Victor Serge – Υπόθεση Τουλάγεφ (1967)

Εκδόσεις Scripta, 2007, εκδ. Θύραθεν 2019, μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια

Μια παγερή νύχτα στη Μόσχα, ο κυβερνητικός αξιωματούχος Τουλάγεφ δολοφονείται στο δρόμο από κάποιον άγνωστο που έδρασε απροσχεδίαστα. Αμέσως αρχίζει η αναζήτηση του δολοφόνου. Σ’ αυτή την πανοραμική τοιχογραφία της εποχής, στα πρόθυρα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι έρευνες οδηγούν σε πολλά μέρη του κόσμου, εμπλέκοντας στα δίχτυα τους μια σειρά υπόπτων που τα μόνα που τους συνδέουν είναι η αθωότητά τους -τουλάχιστον για το έγκλημα για το οποίο κατηγορούνται. Ένα εκπληκτικό μυθιστόρημα για τις κομματικές εκκαθαρίσεις, τις διώξεις και τις εκτελέσεις του σταλινικού καθεστώτος στην εποχή των Δικών της Μόσχας, από το 1936 ως το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τόσο το θέμα, όσο και στις αφηγηματικές τεχνικές, η Υπόθεση Τουλάγεφ παρουσιάζει εκλεκτικές συγγένειες με το εφιαλτικό Κιβώτιο του Άρη Αλεξάνδρου. Ας σημειωθεί ότι ο Βίκτορ Σερζ δεν ήταν αντι-Μπολσεβίκος αναθεωρητής όπως ο Σολζενίτσιν (συν ότι ήταν πολύ ανώτερος συγγραφέας). Τουναντίον, ήταν αναρχοκομμουνιστής, ο οποίος προσχώρησε στους Μπολσεβίκους, έλαβε ενεργό μέρος στην Οκτωβριανή Επανάσταση, μετά τον θάνατο του Λένιν υποστήριξε τον Τρότσκι και μετά την επικράτηση των σταλινικών, διώχθηκε και αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι και κατόπιν στο Μεξικό, και παρέμενε επαναστάτης ως το τέλος της ζωής του (1947). Η πρώτη, μεταθανάτια έκδοση του βιβλίου είναι γαλλική.

Julio Cortázar – Το βιβλίο του Μανουέλ (1973)

Εκδόσεις Κέδρος, 2008, μτφρ. Βασιλική Κνήτου

Ο κορυφαίος μοντερνιστής Χούλιο Κορτάσαρ υπήρξε πάντα υποστηρικτής των επαναστατικών κινημάτων της Λατινικής Αμερικής. Αυτοεξόριστος από την αργεντινή χούντα στο Παρίσι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, προσέφερε άσυλο σε ουκ ολίγους διωκόμενους Λατινοαμερικανούς. Τάχθηκε επίσης ανοιχτά υπέρ του Φιδέλ Κάστρο στην Κούβα, του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή, και των Σαντινίστας στη Νικαράγουα. Αυτό είναι το συγκείμενο πίσω από Το βιβλίο του Μανουέλ. Μια οικογένεια εξόριστων Αργεντινών δημιουργούν, μαζί με τους φίλους τους ένα βιβλίο, που αποτελείται από αποκόμματα αφημερών, πολιτικές μπροσούρες, φυλλάδια, ψηφοδέλτια κλπ., το οποίο προορίζεται για τον νηπιακής ηλικίας γιο τους. Στόχος τους, όταν μεγαλώσει ο Μανουέλ να μάθει μέσα από αυτό το βιβλίο τι συνέβη στον κόσμο, ειδικά σε ό,τι αφορά τις «ανοιχτές πληγές της Λατινικής Αμερικής», για να θυμηθούμε και τον Eduardo Galeano.

Στρατής Τσίρκας – Η Χαμένη Άνοιξη (1976)

Εκδόσεις Κέδρος

Αθήνα, Ιούλιος 1965: έντονη πολιτιστική ζωή, αγώνες της σπουδάζουσας νεολαίας, νέες δυνάμεις στο πολιτικό προσκήνιο, ιδέες και προβληματισμοί χαρακτηρίζουν την Αθηναϊκή Άνοιξη. Αντιστικτικά, δίνονται οι εκτραχηλισμοί κι οι ανορθόδοξοι έρωτες μιας παρέας από Αμερικάνους αυτοεξόριστους και άλλους ξένους, όπου οι πράκτορες μηχανορραφούν ανεμπόδιστοι, σε συνεργασία με βασιλικούς άνδρες, στρατοκράτες, πολιτικούς της Δεξιάς, δυσαρεστημένους του κόμματος που κυβερνά και παράγοντες της οικονομικής ολιγαρχίας. Χρονικά, το μυθιστόρημα καλύπτει μόλις είκοσι μέρες, από τις 4 ως τις 23 Ιουλίου, ημέρα της ταφής του Σωτήρη Πέτρουλα. Μιά οριζόντια τομή στον κορμό του ιστορικού χρόνου: Η Αποστασία, ο εξαναγκασμός του Παπανδρέου σε παραίτηση, οι δυσχέρειες και τ’ αδιέξοδα της Αριστεράς. Σ’ ένα περιβάλλον που δεν σταματάει ν’ αλλάζει – προς το χειρότερο – ανακαλούνται μνήμες και μορφές από το Διχασμό, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο και διαγράφονται μ’ εφιαλτική διαύγεια όσα θα έρθουν: «Είχαμε ξαναμπεί στον αστερισμό του παρακράτους και της τρομοκρατίας… Πάνω από τη χαμένη Άνοιξη μετεωριζόταν τώρα ο γύπας του πραξικοπήματος, έτοιμος να ριχτεί και να σπαράξει τον τόπο». Το κύκνειο άσμα του κορυφαίου Έλληνα μοντερνιστή, που προοριζόταν να αποτελέσει τον πρώτο τόμο μιας τελικά ασυντέλεστης, εξαιτίας του θανάτου του Τσίρκα (1980), νέας Τριλογίας με τον τίτλο εργασίας Δίσεκτα Χρόνια.

Orhan Pamuk – Το σπίτι της σιωπής (1983)

Εκδόσεις Πατάκης, 2021, μτφρ. Παναγιώτης Αμπατζής

Σ’ ένα σπίτι που καταρρέει, σε μια μικρή παραθαλάσσια πόλη κοντά στην Ιστανμπούλ, ζει κατάκοιτη στο κρεβάτι η χήρα Φατμά. Τη φροντίζει ένας νάνος, ο Ρετζέπ, νόθος γιος του συζύγου της· οι δυο τους μοιράζονται μυστικά και παράπονα. Η Φατμά περιμένει όπως κάθε καλοκαίρι για λίγες μέρες τα τρία εγγόνια της: τον Φαρούκ, έναν ιστορικό που πνίγει την απογοήτευσή του για τη ζωή στο αλκοόλ, την ευαίσθητη, προοδευτική Νιλγκιούν, και τον Μετίν, μαθητή λυκείου που ονειρεύεται την εύκολη ζωή. Με τον ερχομό τους, θα αρχίσουν να ξετυλίγονται αναμνήσεις και η ιστορία του παππού τους, που νόμιζε πως μπορούσε να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση.Τρεις γενιές μιας περίεργης οικογένειας, σε μια πυκνή αφήγηση που ανατέμνει την ιστορία, τη θρησκεία, τη μνήμη, τις κοινωνικές τάξεις, την πολιτική αναταραχή και το κοινωνικό χάος στην Τουρκία πριν από το πραξικόπημα του 1980.

Jonathan Coe – Τι ωραίο πλιάτσικο (1994)

Εκδόσεις Πόλις, 1997, μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου

Σημειώνει η Σώτη Τριανταφύλλου στο επίμετρο της έκδοσης: «Τη Βρετανία που ανέδειξε τη Μάργκαρετ Θάτσερ ως σύμβολο ενός συλλογικού κακού χαρακτήρα, περιγράφει ο Κόου. Το “Τι ωραίο πλιάτσικο!” περιλαμβάνει μια σειρά από βρετανικές εικόνες και στερεότυπα – για να τα παραμορφώσει και να τα εξωθήσει στο γελοίο: τις μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες που σπαράζονται αναίμακτα (ή αιματηρά), τις εκκεντρικές γριές, τα στοιχειωμένα αρχοντικά, ολόκληρο το γκραν γκινιόλ της αστικής τάξης, σ’ ένα βασίλειο κάθε άλλο παρά ενωμένο, […] όπου “κατεστημένο” είναι η αδυσώπητη οικονομική εξουσία. Διαβάζοντας τον Κόου, θυμάται κανείς μια φράση από την Μύριελ Σπαρκ: “Τότε, πριν από πολύ καιρό, το 1945, όλοι οι καλοί άνθρωποι στη Βρετανία ήταν φτωχοί…”».

Richard Ford – Ημέρα Ανεξαρτησίας (1995)

Εκδόσεις Πατάκης, 2016, μτφρ. Θωμάς Σκάσσης

Στο δεύτερο μέρος της τριλογίας του Φορντ (τα άλλα δύο είναι Ο αθλητικογράφος και το Η χώρα όπως είναι), ο Φρανκ Μπάσκομπ, στον απόηχο ενός διαζυγίου και του τέλους της καριέρας του ως αθλητικογράφου, έχει μπει στην υπαρξιακή περίοδο της ζωής του, πουλώντας ακίνητα στο Νιου Τζέρζι και προσπαθώντας να βαδίσει στο τεντωμένο σκοινί της ομαλότητας. Ωστόσο, στη διάρκεια ενός Σαββατοκύριακου που συμπίπτει με την εθνική εορτή της 4ης Ιουλίου, και εν μέσω διαδοχικών εκλογικών αποτελεσμάτων στα οποία κυριαρχούν οι Ρεπουμπλικανοί, ο Φρανκ αποφασίζει να γνωρίσει καλύτερα τον γιο του, ταξιδεύοντας μαζί του απ’ άκρη σ’ άκρη στην Αμερική, σε μια οδύσσεια που αποκαλύπτει τις περιπλοκότητες και τις αντιφάσεις του american way of life.

Νίκος Θέμελης – Η Αναζήτηση (1998)

Εκδόσεις Κέδρος

Στο πρώτο και μακράν καλύτερο μέρος της Τριλογίας του Νίκου Θέμελη (Η Ανατροπή και Η Αναλαμπή είναι τα άλλα δύο), έξι πρόσωπα αφηγούνται ισάριθμες ιστορίες και συνθέτουν συγχρόνως την περιπέτεια της ζωής του κεντρικού ήρωα και των σχέσεών τους μαζί του. Σχέσεις εξουσίας και δεσμοί καταπίεσης, αλλά και σχέσεις φιλίας και έρωτα, ελευθερίας και δημιουργίας. Σ’ έναν κόσμο που φεύγει και σ’ έναν κόσμο που έρχεται, στα τέλη του προπερασμένου αιώνα και στις αρχές του 20ού, κάποιοι αναζητούν καινούργιες απαντήσεις, συγκρούονται για τις ιδέες τους, κυνηγούν προσωπικά και συλλογικά οράματα. Ο Θέμελης αναπαριστά μια εποχή κοινωνικοπολιτικών ανακατατάξεων και γεωπολιτικών αλλαγών, που οδηγούν τη διαδικασία συγκρότησης του νεότερου ελληνικού κράτους. Η δράση εκτυλίσσεται στους τόπους της πρώη Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από τα Ζαγόρια της Ηπείρου μέχρι τη Μικρά Ασία, στις κυτίδες της ελληνικής ομογένειας όπως η Οδησσός, και καταλήγει στην Αθήνα. Στην εποχή του, και εν μέσω της σημιτικής συγκοιρίας, το βιβλίο γνώρισε εξαιρετικά μεγάλη επιτυχία και θεωρήκε από ορισμένους κύκλους ως το «μανιφέστο του εκσυγχρονισμού». Παρά τις όποιες ιδεολογικές διαφορές μπορεί να έχει κάποιος με το ρεύμα του «εκσυγχρονισμού», ίσως όχι επί της ουσίας, αλλά όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόστηκε στην πράξη το εγχείρημα, η λογοτεχνική ποιότητα του μυθιστορήματος είναι αδιαμφισβήτηση. Στην τελική, μακάρι όλοι οι «εκσυγχρονιστές» να διέθεταν το ήθος, το πνεύμα, την ευρυμάθεια και τη διεθνιστική ματιά του Νίκου Θέμελη.

Philip Roth – Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής (2004)

Εκδόσεις Πόλις, 2007, μτφρ Ηλίας Μαγκλίνης