Γράφει η Αφροδίτη Ζαρδέλη (Διαιτολόγος-Διατροφολόγος)
Ζουν ανάμεσα μας, μου είπε γελώντας ένας φίλος, όταν του είπα τον τίτλο του άρθρου που σκέφτομαι να γράψω. Κι’ όμως είναι αλήθεια, ο λόγος γίνεται για τους μικροσκοπικούς μας φίλους. Ο καθένας μας φιλοξενεί μερικές δεκάδες τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς κάθε στιγμή πάνω στο σώμα του. Οι μικροοργανισμοί αυτοί κατοικούν σε διάφορες περιοχές του σώματος μας, όπως το δέρμα, τη μύτη, το στόμα και το έντερο. Μάλιστα το βάρος τους είναι παρόμοιο με αυτό των υπόλοιπων οργάνων του σώματος, καθώς ζυγίζουν περίπου 2 κιλά στον μέσο άνθρωπο.
Μόνο το ανθρώπινο έντερο φιλοξενεί περί τα 10 τρις. μικροοργανισμούς, ξεπερνώντας το σύνολο των ανθρώπινων κυττάρων κατά περίπου 10 φορές. Οι μικροοργανισμοί αυτοί, φέρουν περισσότερα από 3 εκατομμύρια γονίδια (150 φορές περισσότερα από τα ανθρώπινα γονίδια).
- Είναι κατά κύριο λόγο βακτήρια,
- Ανήκουν σε περισσότερα από 1000 είδη,
- 90% ανήκουν στα φύλα Firmicutes και Bacteroidetes.
Η σύσταση των μικροοργανισμών του εντέρου καλείται εντερικός «μικροβιόκοσμος» ή αλλιώς «μικροχλωρίδα», ενώ το σύνολο του γονιδίων των μικροβίων του εντερικού μικροβιόκοσμου καλείται «μικροβίωμα».
Η πρώτη έκθεση ενός ατόμου σε μικροοργανισμούς συμβαίνει κατά τη διάρκεια της γέννησης, όταν το νεογνό αφήνει το αποστειρωμένο περιβάλλον της μήτρας. Αρχικά λοιπόν κληρονομεί τη μικροβιακή χλωρίδα του μητρικού κόλπου, ενώ οι επόμενες ημέρες της ζωής του μπορούν να χαρακτηρισθούν ως μια σφοδρή μικροβιακή επιδρομή. Το ένα τρίτο της μικροχλωρίδας του εντέρου είναι κοινό για τους περισσότερους ανθρώπους, ενώ τα δύο τρίτα είναι ξεχωριστά για τον καθένα μας. Με άλλα λόγια, η μικροχλωρίδα του έντερου μας είναι σαν την ατομική μας ταυτότητα.
Ο μικροβιόκοσμος αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής με την αλλαγή της ηλικίας, της δίαιτας, την πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής και φαρμάκων, της γεωγραφικής περιοχής και με άλλες περιβαλλοντικές επιρροές. Η σύσταση της δίαιτας σε θρεπτικά συστατικά (δηλ. το ποσοστό πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπιδίων) και οποιαδήποτε αλλαγή στη δίαιτα είναι πιθανό να οδηγήσει σε αλλαγή του εντερικού μικροβιόκοσμου.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η μικροχλωρίδα του εντέρου μας;
Ο Ιπποκράτης ήδη από την αρχαιότητα είχε τονίσει ότι «η κακή πέψη είναι η ρίζα όλων των δεινών». Για πολλά χρόνια το έντερο ήταν το πιο υποτιμημένο όργανο. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερο αυξάνεται το ερευνητικό ενδιαφέρον για το εντερικό μικροβίωμα. Φαίνεται πως το μικροβίωμα του εντέρου μας, παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχική μας υγεία. Oι μικροσκοπικοί μας φίλοι, στην προσπάθεια τους να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον φιλόξενο για να ζήσουν συμβάλλουν στην υγεία του ξενιστή τους, προστατεύοντας έτσι την ακεραιότητα της!
Ποιες είναι οι λειτουργίες του εντερικού μικροβιώματος;
- Βοηθάει τον οργανισμό να αφομοιώσει ορισμένα τρόφιμα που το στομάχι και το λεπτό έντερο δεν μπορούν να αφομοιώσουν. Βοηθά στην διάσπαση ενδογενών μεταβολιτών, όπως για παράδειγμα των φυτικών ινών. Η διάσπαση των φυτικών ινών οδηγεί στην δημιουργία λιπαρών οξέων βραχείας αλύσου που είναι άκρως ευεργετικά στην μείωση της όρεξης και του σωματικού βάρους καθώς επίσης και στην αποφυγή φλεγμονωδών εντερικών νοσημάτων, π.χ. ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohn.
- Βοηθάει στην παραγωγή ορισμένων βιταμινών (Β και Κ).
- Εμποδίζει την εισβολή και την ανάπτυξη νέων μικροοργανισμών, προφυλάσσει τον οργανισμό από την αύξηση των παθογόνων μικροοργανισμών, με λίγα λόγια μας βοηθά να καταπολεμήσουμε τις επιθέσεις από άλλους μικροοργανισμούς.
- Ρυθμίζει την ανάπτυξη και λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Ένα υγιές εντερικό μικροβίωμα αποτελεί τη λύση για την εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας του πεπτικού συστήματος!
Μάλιστα το μικροβίωμα διατηρεί μια αμφίδρομη σχέση με τον εγκέφαλο, δεδομένου ότι οι μεταβολές στην μικροβιακή κοινότητα επηρεάζουν την συμπεριφορά και αντιστρόφως. Έρευνες μαρτυρούν συσχέτιση μεταξύ της εντερικής μικροχλωρίδας και των εγκεφαλικών διαταραχών, όπως η εμφάνιση κατάθλιψης και η διαταραχή του αυτισμού.
Τι είναι η δυσβίωση;
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί απώλεια της ισορροπίας στο εντερικό μικροβίωμα. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται δυσβίωση. Η δυσβίωση έχει συνδεθεί με διάφορα προβλήματα υγείας, όπως λειτουργικές διαταραχές του εντέρου, φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, αλλεργίες, παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη και πολλά άλλα.
Τα τελευταία χρόνια οι ερευνητές έχουν καταδείξει μία σχέση μεταξύ του εντερικού μικροβιόκοσμου και του σωματικού βάρους. Τα παχύσαρκα άτομα φαίνεται να έχουν διαφορετική σύσταση των εντερικών βακτηρίων σε σχέση με τα λεπτόσαρκα. Άτομα που πάσχουν από συγκεκριμένες ασθένειες (π.χ. φλεγμονώδεις νόσοι εντέρου, ευερέθιστο έντερο, αλλεργίες) έχουν διαφορετικό μικροβιόκοσμο σε σχέση με τα υγιή άτομα. Δεν είναι ωστόσο γνωστό εάν ο αλλαγμένος μικροβιόκοσμος αποτελεί την αιτία ή τη συνέπεια της νόσου.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια η μεταμόσχευση κοπράνων από υγιή δότη σε κάποιον που νοσεί, έχει αρχίσει να δοκιμάζεται σε ασθενείς με φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου (Νόσος Crohn και Ελκώδης Κολίτιδα), καθώς και σε ασθενείς με χρόνια δυσκοιλιότητα και σπαστική κολίτιδα (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου). Σκοπός είναι να αποκαθιστά την υγιή «χλωρίδα» στο έντερο του ασθενούς, ώστε οι «καλοί» μικροοργανισμοί να θέσουν υπό τον έλεγχό τους, τους παθογόνους.
Φαίνεται πως η επίδραση του εντέρου στην υγεία αποτελεί μια σημαντική ερευνητική υπόθεση στη σύγχρονη ιατρική!
Πως μπορούμε να αυξήσουμε τα καλά βακτήρια του εντέρου μας;
Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει τις ευεργετικές επιδράσεις των πρεβιοτικών και των προβιοτικών στην εντερική μας μικροχλωρίδα. Τα πρεβιοτικά, λειτουργώντας ως «τροφή» για ορισμένα μικρόβια του εντέρου, επάγουν την ανάπτυξη μικροοργανισμών που συμβάλλουν θετικά στην υγεία του ξενιστή τους. Είναι μη-πέψιμα συστατικά φυτικών ινών, χρησιμεύσουν ως θρεπτικά συστατικά και διεγείρουν επιλεκτικά την ανάπτυξη ορισμένων βακτηρίων του παχέος εντέρου. Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί που παρέχουν οφέλη στην υγεία μας. Βοηθούν το εντερικό μικροβίωμα να διατηρήσει την ισορροπία, την ακεραιότητα και την ποικιλομορφία του. Τα συναντάμε σε ορισμένα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το γιαούρτι, το κεφίρ, το τουρσί κ.α.
Δεδομένου ότι η μικροχλωρίδα του έντερου μας επηρεάζεται από τα τρόφιμα που τρώμε, καθίσταται λογικό να υπάρχουν τρόποι ώστε να διατηρήσουμε την ισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας μας. Μια υγιεινή διατροφή μπορεί να ενθαρρύνει την παρουσία καλών βακτηρίων στο έντερο μας. Η κατανάλωση τροφών που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το κεφίρ και το γιαούρτι, αυξάνει το επίπεδο των καλών βακτηρίων στο έντερο μας. Επιπλέον, τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν φυτικές ίνες και σάκχαρα που μπορούν να ενισχύσουν την υγεία των βακτηρίων του εντέρου μας.
TIP: Παγωτό Λεμόνι με Κεφίρ
Υλικά για 8 μπάλες: 400 ml κεφίρ, χυμό και ξύσμα ενός μεγάλου λεμονιού, 3 κουτ. σούπας μέλι, 1 σφηνάκι λιμοντσέλο.
Σε ένα μπολ, ανακατεύουμε όλα τα υλικά και τα βάζουμε στο ψυγείο να κρυώσουν, για περίπου 1 ώρα. Ρίχνουμε το μείγμα σε μεταλλικό σκεύος και τοποθετούμε στην κατάψυξη. Ανακατεύουμε το μείγμα ανά 1 ώρα, τουλάχιστον 3 φορές, μέχρι να παγώσει ομοιόμορφα.
Merda d’artista (Artist ‘s shit), 1961
1 κουτί πουλήθηκε στις 23/5/ 2007 προς €124.000
1 κουτί πουλήθηκε στις 16/10/2008 προς £182.500
