Υπάρχει ενεργή ζωή μετά τα 50 ή τα δικαιώματα των 50+ είναι είδος εν ανεπαρκεία; Ο Δημήτρης Κακουλίδης, εθελοντικό μέλος της 50+ στην Κοζάνη, μας μιλά για μεγαλύτερη αναπτυσσόμενη ηλικιακή ομάδα, τις ξεχασμένες ανάγκες τους, τα βαθιά δομημένα στερεότυπα χρόνων στην κοινωνία αλλά και τις παρεμβάσεις για μια κοινωνία δίκαιη για όλους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Τι σας παρακίνησε στην 50+;
Βασικά θα έλεγα η παραμέληση των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας. Αυτό σημαίνει ανάγκες ξεχασμένες, διακρίσεις, μοναξιά, έλλειψη υγείας, φτώχεια. Λέγεται πως την τελευταία 50ετία το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά περίπου 10 χρόνια στην Ευρώπη αλλά και σ’ ολόκληρο τον κόσμο, με σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Όμως από την άλλη, υπάρχουν νέες προσεγγίσεις για να υποστηριχθεί αυτός ο αντίκτυπος της γήρανσης του πληθυσμού; Αναπροσαρμόζονται οι πολιτικές των κρατών που αφορούν την υγεία, την εκπαίδευση, την κοινωνική πολιτική και πρόνοια πληθυσμών που όλο και γερνούν περισσότερο; Συνοδεύεται, το σημαντικό επίτευγμα της μακροζωίας, από πολιτικές για υγιή και αξιοπρεπή γήρανση;
Φοβάμαι πως οι απαντήσεις δεν είναι καταφατικές στη σημαντική τους πλειοψηφία. Αυτό ίσως είναι μια απάντηση στην «παρακίνηση» για την οποία ρωτήσατε. Αναρωτιέμαι, το να ζεις περισσότερο, τελικά, είναι καλύτερο; (μιλάω γενικά κι όχι μόνο για κοινωνίες που «ευημερούν»). Είναι η ηλικία στοιχείο ευαλωτότητας; Αν προσπαθείς να απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις, και σε πολλές άλλες, νομίζω «παρακινείσαι» σχεδόν αυτόματα. Και συμμετέχεις.
Πού πιστεύετε πως οφείλεται αυτή η αρνητική κατάσταση;
Οι ανισότητες είναι δυστυχώς μέρος του τρόπου που ζούμε κι αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα. Στερεότυπα χρόνων και κοινωνίες δομημένες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (οικονομία, αγορά, κέρδος, ανταγωνισμοί κλπ.) παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πώς διαμορφώνονται τα δικαιώματα των ηλικιωμένων αλλά και άλλων κοινωνικών ομάδων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να το πούμε επιεικώς, είναι είδος εν ανεπαρκεία. Και όχι μόνο στη χώρα μας. Η ηλικία συσχετίζεται με την παρακμή και τη μη παραγωγικότητα. Οι κοινωνικές δαπάνες περικόπτονται, θεωρούνται ελαστικές. Σ’ αυτές λοιπόν τις κοινωνίες που η ευημερία αποτυπώνεται μέσα από δείκτες χρηματιστηρίων, τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι κοινωνίες των πολιτών συχνά παραμερίζονται.
Για να μην είμαστε όμως ισοπεδωτικοί, πρέπει να πούμε ότι στην Ευρώπη γίνεται κάποια δουλειά. Η φωνή των ηλικιωμένων βρίσκει διόδους μέσα από ΜΚΟ, οργανώσεις πολιτών, ενώσεις κρατών, διαδικτυακές ισχυρές πλατφόρμες, ισχυρές φωνές φωτισμένων ανθρώπων. Οι προσπάθειες για την προστασία των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων και τη βελτίωση της ζωής τους φτάνουν και στο συμβούλιο της Ευρώπης. Εξαγγέλλονται οδηγίες και προτάσεις προς τα κράτη-μέλη.
Τι γίνεται στη γειτονιά μας;
Αν γειτονιά μας εννοείτε την Ελλάδα, νομίζω πως δε γίνονται σπουδαία πράγματα και σίγουρα λιγότερα από «άλλες γειτονιές», ευρωπαϊκές και μη. Στοιχεία από ανεξάρτητες διεθνείς οργανώσεις μας κατατάσσουν πολύ χαμηλά ως προς το πώς ζουν στην Ελλάδα οι ηλικιωμένοι (πχ. έκθεση της ΜΚΟ Help Age International για το 2015 όπου η Ελλάδα βρίσκεται στην 79 θέση μεταξύ 96 χωρών. Συγκριτικά, η Τουρκία βρίσκεται στη θέση 75, η Αλβανία στη θέση 53, η Ρουμανία στη θέση 45, και η Κύπρος στη θέση 30).
Μπορείτε να μας μιλήσετε για κάποιες δραστηριότητες της 50plus;
Υπάρχει στο διαδίκτυο μια προσεγμένη και πολύ ενδιαφέρουσα ιστοσελίδα της «50και» που μπορεί κανείς να επισκεφθεί και να πληροφορηθεί για πολλά σε σχέση με την Οργάνωση, τις δραστηριότητες, τα προγράμματα στα οποία συμμετέχει ή υλοποιεί. (50plus.gr) Προσωπικά, θεωρώ σημαντικά τα προγράμματα ενδυνάμωσης (που αφορούν διαπολιτισμικές ανταλλαγές ή αξιολόγηση ψευδών ειδήσεων από το διαδίκτυο), τα προγράμματα υπεράσπισης δικαιωμάτων των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας (η 50+ συμμετέχει στην AGE PLATFORM EUROPE*, δίκτυο ΜΚΟ για την προώθηση των συμφερόντων των 200 εκατομμυρίων Ευρωπαίων άνω των 50 ετών και την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σχετικά με θέματα που τους απασχολούν).
Επίσης, πολύ σημαντικά προγράμματα εκπαίδευσης, όπου ενισχύεται η γνώση, η ικανότητα και η αυτοπεποίθηση των ενηλίκων ηλικίας άνω των 55 ετών, μαθαίνοντας τη χρήση του διαδικτύου αλλά και πώς να κάνει ασφαλείς ηλεκτρονικές συναλλαγές.
Τι νομίζετε πως χρειάζεται για να ενισχυθούν περαιτέρω οργανώσεις σαν την 50 plus; Για να αποκτήσουν πιο ισχυρή φωνή και παρέμβαση;
Πολλά. Αλλά ας μείνουμε στα εφικτά, στα «εύκολα». Η συμμετοχή θα ‘λεγα ότι είναι το πρώτο. Η ενδυνάμωση φωνών, όχι μόνο της 50+, αλλά και άλλων ανάλογων οργανώσεων. Δεν περισσεύει κανείς στην προσπάθεια να αναδειχθεί στα μέτρα που του αξίζει το κοινωνικό αυτό πρόβλημα, το να ενηλικιώνεσαι δηλαδή με αξιοπρέπεια.
Νομίζω πως οι εκάστοτε κυβερνήσεις , μετά από πιέσεις και παρεμβάσεις, θα σκύβουν ολοένα και περισσότερο σε θέματα όπως η γήρανση, τα δικαιώματα των ηλικιωμένων, ο κοινωνικός χώρος που δικαιούνται Οι δήμοι και οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να συνεισφέρουν πολύ και πολλά με την αποδοχή και υποστήριξη προσπαθειών που απευθύνονται σε μέλη της κοινότητας τους, με σκοπό να προάγουν την καθημερινότητα των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας. Οι οργανώσεις σαν την 50+ (πρέπει να) απλώνουν το χέρι προς αυτή την κατεύθυνση. Χρειάζεται μια αλληλοδέσμευση, αν θα μπορούσα να το πω έτσι, με στόχο την αξιοπρέπεια και την ευημερία των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας. Η γνώμη μας μετράει και πρώτοι πρέπει να το καταλάβουμε εμείς.
Πως μπορεί να βρει κάποιος περισσότερες πληροφορίες για την 50+;
Η Οργάνωσή 50+ είναι εθνική. Με έδρα την Αθήνα κάνει τα βήματά της και στην περιφέρεια. Με εθελοντές, φίλους , συνεργάτες και μέλη. Ιδιαίτερα στους δήμους απευθύνεται σε δημοτικές δομές (ΚΑΠΗ), συλλόγους πολιτισμού, σωματεία συνταξιούχων κλπ. Αναζητά τη συμμετοχή μέσα από τον εθελοντισμό και τις συνεργασίες. Συμμετέχει σε δράσεις, οργανώνει και υλοποιεί -διαδικτυακά και δια ζώσης- προγράμματα ψηφιακής εκπαίδευσης και πολυθεματικής ενημέρωσης (θέματα δικαιωμάτων και συνηγορίας, υγείας, νέων τεχνολογιών, εκπαίδευσης, κοινωνικοποίησης κλπ) για ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας.
*Το άρθρο είναι βασισμένο σε συνομιλία με τον Δημήτρη Κακουλίδη, εθελοντικό μέλος της 50+, για τη μεγαλύτερη αναπτυσσόμενη ηλικιακή ομάδα, τις ξεχασμένες ανάγκες τους, τα βαθιά δομημένα στερεότυπα χρόνων στην κοινωνία αλλά και για τις παρεμβάσεις της 50και Ελλάς, για μια κοινωνία δίκαιη για όλους σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
**Δημοσιεύθηκε στο Free Press περιοδικό TOGETHER της Δυτικής Μακεδονίας στην Κοζάνη, στις 25 Οκτωβρίου 2022 με επιμέλεια της Κέλλυς Γρηγοριάδου.
Στηρίξτε μας
