Η διάγνωση παίζει σημαντικό ρόλο στον εντοπισμό και στην αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών.Το DSM (Στατιστικό Εγχειρίδιο για Ψυχιατρικές Διαταραχές) και το ICD (Διεθνές Στατιστικό Εγχειρίδιο Ασθενειών και Συμπτωμάτων) είναι δύο διαφορετικά συστήματα κατατάξεων που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση ψυχικών διαταραχών και άλλων ιατρικών καταστάσεων. Και τα δύο συστήματα έχουν τις θετικές και αρνητικές πλευρές τους, και έχουν υποβληθεί σε κριτική από διάφορους επαγγελματίες και ερευνητές.
Τα τελευταία χρόνια το θέμα της διάγνωσης στον ψυχιατρικό χώρο έχει γίνει αντικείμενο σημαντικής συζήτησης και αμφισβήτησης . Κατά την άποψή μου, η στιγμή της διάγνωσης αποτελεί ένα ξεχωριστό στάδιο στη ζωή του ασθενούς και ειδκότερα όταν πραγματοποιείται με τον σωστό τρόπο, αποτελεί μια θετική και σημαντική στιγμή. Αυτή η κατανόηση συντελεί στη δημιουργία ενός συνεργατικού σχεδίου θεραπείας μεταξύ του θεραπεύομενου και του θεραπευτή, το οποίο μπορεί να έχει σημαντική θετική επίδραση στο μέλλον του.Είναι σημαντικό όμως, να λαμβάνουμε υπόψιν οτιεπειδή ο χρόνος εξελίσσεται και οι άνθρωποι υπόκεινται σε αλλαγές από εβδομάδα σε εβδομάδα, όσοι αναζητούν βοήθεια συνήθως βρίσκονται σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής τους και γιαυτό η εικόνα που παρουσιάζουν τη συγκεκριμένη στιγμή ενδέχεται να μην αντικατοπτρίζει ακριβώς το παρελθόν ή το μέλλον τους. Έτσι λοιπόν, μια εσφαλμένη και γρήγορη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει στον στιγματισμό και σε άκριτη ή υπερβολική χρήση φαρμάκων που ίσως να προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό.
Στιγματισμός και Παθολογοποίηση:
Μια διάγνωση δίνεται μια φορά,ωστόσο οι επιπτώσεις της μπορεί να έχουν τρομακτικά καθοριστικές συνέπειες που διαρκούν μια ζωή.Ο στιγματισμός και η παθολογοποίηση ψυχικών ασθενών αναφέρονται στην κοινωνική τάση να χαρακτηρίζεται η ψυχική νόσος με αρνητικό τρόπο, προκαλώντας διακριτική μεταχείριση και επιβολή αρνητικών στερεοτύπων στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τέτοια ζητήματα.Ο στιγματισμός περιλαμβάνει την αρνητική κρίση, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την επικρατούσα αντίληψη ότι οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές είναι διαφορετικοί και επικίνδυνοι.Η παθολογοποίηση αφορά την τάση να θεωρείται η ψυχική νόσος ως ένα είδος “ανωμαλίας” ή “παθολογίας,” αντί να εξετάζεται ως μια διακύμανση της ψυχικής υγείας που μπορεί να αντιμετωπιστεί και να διαχειριστεί.Και οι δύο αυτές τάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε διακριτική μεταχείριση, καθώς και σε δυσκολίες για τους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας να αναζητήσουν βοήθεια ή να ενσωματωθούν πλήρως στην κοινωνία.
Η αντιμετώπιση των ανθρώπων αυτών ως “διαφορετικών” ή “επικίνδυνων” εξαιτίας μιας πρόωρης και εσφαλμένης διάγνωσης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση και την κοινωνική ενσωμάτωση τους. Η κοινωνική περιθωριοποίηση και ο στιγματισμός των ατόμων μπορεί να ενισχύσει τα ψυχολογικά προβλήματα, δημιουργώντας άγχος, καταθλιπτική διάθεση, ή άλλες αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις.Αξιοσημείωτο είναι να αναφερθεί μια έρευνα από τους Corrigan και Rüsch που αποκάλυψε ότι τα άτομα με διαταραχές ψυχικής υγείας αντιμετώπιζαν λιγότερη κοινωνική εκτίμηση σε σύγκριση με τα άτομα που αντιμετώπιζαν σωματικές ασθένειες (Corrigan& Rüsch,2002). Το στίγμα που συνδέεται με τις ψυχικές ασθένειες συχνά αποτελεί την αιτία που τα άτομα απέχουν από την αναζήτηση βοήθειας γεγονός που λειτουργεί ως σημαντικό εμπόδιο στη λήψη φροντίδας (Corrigan et al., 2014). Αυτό έρχεται σε πλήρη συνάφεια με τα πρόσφατα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία πάνω από το 70% των ατόμων που αντιμετωπίζουν ψυχικές ασθένειες παγκοσμίως, δεν ζητούν θεραπεία, και ένας από τους παράγοντες που συχνά συνδέεται με αυτήν την απόφαση είναι το στίγμα. Οι αντιλήψεις της κοινωνίας για τις ψυχικές ασθένειες μπορούν να οδηγήσουν σε φόβο, ντροπή ή φαινόμενα απομόνωσης, πράγματα που επηρεάζουν την πρόσβαση στη θεραπεία και την αναζήτηση βοήθειας (Henderson & Gronholm, 2018).
Υπερβολική Χρήση Φαρμάκων:
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας, λόγω ανεπαρκούς εκπαίδευσης και ενημέρωσης,τείνουν να θεωρούν τα φάρμακα ως γρήγορη λύση και να τα προτείνουν χωρίς να εξετάζουν επαρκώς άλλες μορφές θεραπείας ή παρεμβάσεων.Η χρήση φαρμάκων μπορεί να συνδέεται με παρενέργειες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πολλά από τα φάρμακα αυτά είναι εθιστικά, οδηγώντας σε φυσική ή ψυχολογική εξάρτηση. Η αντιμετώπιση των νέων αυτών συμπτωμάτων επιτελείται συχνά μέσω άλλης φαρμακευτικής αγωγής, παρά το γεγονός ότι προκύπτουν ως ανεπιθύμητο αποτέλεσμα της υφιστάμενης φαρμακευτικής αγωγής.
Πολυπλοκότητα Ψυχικών Προβλημάτων:
Ένα από τα βασικά σημεία αντιπαράθεσης είναι ότι το DSM, ως σύστημα κατατάξεων, επικεντρώνεται κυρίως στα παρατηρήσιμα συμπτώματα, αγνοώντας σε μεγάλο βαθμό τις υποκείμενες αιτίες ή τα παρασκήνια που ενδέχεται να συνδέονται με τις διαταραχές.Η ψυχική υγεία είναι πολύπλοκη και η εμπειρία της διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η απλοποίηση των προβλημάτων μέσω συγκεκριμένων διαγνώσεων δεν λαμβάνει υπόψη την πολυπλοκότητα των ψυχικών προβλημάτων. Ιδίως, σε περιπτώσεις όπου οι αιτίες μπορεί να είναι πολύπαραγοντικές, όπως οικογενειακές δυσλειτουργίες, κοινωνικές συνθήκες και προσωπική ιστορία. Η κατανόηση των αιτιών αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για μια προσαρμοστική και αποτελεσματική θεραπεία, ενώ η αντιμετώπιση μόνο των συμπτωμάτων ενδέχεται να προκαλέσει προσωρινή ανακούφιση, χωρίς να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες.
Σημαντικότερο είναι να γνωρίζουμε τον άνθρωπο παρά την ασθένειά του.
Ο ψυχοκοινωνικός αναγωγισμός αντιλαμβάνεται την ανθρώπινη συμπεριφορά ως αλληλεπιδραστικές διεργασίες μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων.Αυτό που κρίνεται χρήσιμο αν όχι αναγκαίο είναι ένα πολυπαραγοντικό μοντέλο αντιμετώπισης διαταραχών το οποίο αναγνωρίζει ότι οι ψυχικές διαταραχές προκύπτουν από τον συνδυασμό γενετικών, βιολογιών, ψυχολογικών, κοινωνικών, και περιβαλλοντικών παραγόντων.Η προσέγγιση θα πρέπει να είναι ολιστική, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τα βιολογικά/γενετικά όσο και τα ψυχοκοινωνικά στοιχεία. Αυτό σημαίνει ότι η θεραπεία που επικεντρώνεται σε όλες τις πτυχές της ζωής του ατόμου θα οδηγήσει τελικά σε έναν εξατομικευμένο σχεδιασμό αντιμετώπισηςκαι θεραπείαςπροσαρμόσμένο στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει διάφορες μεθόδους θεραπείας, όπως ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή, και παρεμβάσεις στο περιβάλλον καθώς και την συνεργασία επαγγελματιών υγείαςόπως ψυχολόγων, ψυχίατρων, κοινωνικών λειτουργών, για την παροχή ολοκληρωμένης υποστήριξης.
Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα μπορεί να διαλευκάνει καλύτερα την περιπλοκότητα του θέματος: Ας σκεφτούμε ένα άτομο που έχει υποστεί έναν τραυματισμό, όπως το σπάσιμο του χεριού του, και αφού το θεραπεύει αποτελεσματικά, εμείς επανειλημμένα αποστέλλουμε το άτομο αυτό πίσω σε ένα περιβάλλον που αρχικά του προκάλεσε τον τραυματισμό, και ενδεχομένως να το ξανά κάνει.Σε αυτήν την περίπτωση, η ευθύνη δεν ανατίθεται στο άτομο με το σπασμένο χέρι, αλλά στις επανειλημμένες ‘επιθέσεις’από το περιβάλλον του. Έτσι, άν και η αρχική ζημία έχει θεραπευτεί, η διαρκής επιβάρυνση από το περιβάλλον επιφέρει ανεπιθύμητες επιπτώσεις στη λειτουργικότητα του ατόμου. Το ίδιο παρατηρείται και στην περίπτωση των ψυχικών διαταραχών.Είναι κρίσιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι τα συμπτώματα που παρατηρούμε σε ασθενείς ενδέχεται να οφείλονται όχι μόνο σε εσωτερικούς παράγοντες, όπως η γενετική κληρονομιά ή οι εγκεφαλικές δυσλειτουργίες, αλλά μάλλον αποτελούν αντίδραση στο κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζουν. Η επίδραση του περιβάλλοντος, των κοινωνικών συνθηκών και των διαπροσωπικών σχέσεων μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση και εξέλιξη ψυχικών διαταραχών.
Μπορεί εν τελει να προκληθεί βελτίωση στην ψυχική υγεία του ατόμου αν δεν προηγηθούν αλλαγές στο περιβάλλον που το περικλείει;
