Η επέλαση των Ταρτούφων

Ο Ταρτούφος (στα γαλλικά: Tartuffe, ou l’Imposteur) είναι γνωστότατη θεατρική κωμωδία του Μολιέρου, αλλά και το όνομα του κυριότερου χαρακτήρα της. Η πρώτη της παράσταση έγινε το 1664 και από τότε παίζεται συχνά σε θέατρα όλου του κόσμου. Ο Ταρτούφος, ο κύριος χαρακτήρας του έργου, είναι ένας υποκριτής, ένας ανήθικος άνθρωπος που παριστάνει τον ηθικό. Η επιρροή της κωμωδίας αυτής είναι τόσο σημαντική που οδήγησε στη δημιουργία του όρου «ταρτουφισμός», που είναι συνώνυμος με την υποκριτική συμπεριφορά, το φαρισαϊσμό

Της Σεμίνας ΔΙΓΕΝΗ

Το 1664; Τόσο άδικο! Ο «Ταρτούφος» δεν έπρεπε να γραφτεί τόσους αιώνες πριν. Αδικο για τον Μολιέρο να μη ζει σήμερα να περιγράψει τα έργα και τις ημέρες του σύγχρονου «Ταρτούφου», με ονόματα και διευθύνσεις. Θα είχε όχι μόνο πιο πλούσιο υλικό, αλλά και την ευκαιρία να περιγράψει έναν πραγματικά πολυδιάστατο και πολυσύνθετο «ήρωα» και να μη συμβιβαστεί με ένα προϊόν φαντασίας. Θα μπορούσε να οδηγήσει στη λογοτεχνική αθανασία έναν αυθεντικό απατεώνα, με πολλά περισσότερα «ταλέντα», από εκείνα του παλιού Παριζιάνου, που απλώς καπηλευόταν την ηθική, υποδυόταν τον θρήσκο, τον έντιμο και τον ανιδιοτελή. Κι αυτό γιατί στον δικό μας Ταρτούφο, δεν αρκεί να μπει και να στρογγυλοκαθίσει σ’ ένα ξένο σπίτι, ν’ αποπλανήσει τη γυναίκα αυτού που τον περιμαζεύει και να του φάει και την περιουσία. Ο δικός μας είναι πολύ πιο αδίστακτος, είναι επιστήμονας τυχοδιώκτης, δολοπλόκος, ακραία αμοραλιστής και με πολλά και διαφορετικά προσωπεία. Και πάνω απ΄ όλα είναι ένας κατ’ εξακολούθηση ψεύτης. Ειδικά μάλιστα σε τέτοιους προεκλογικούς καιρούς, ξεπερνάει τον εαυτό του. Ψεύτης με περικεφαλαία! Είναι η περίοδος που δίνει ρεσιτάλ αερολογίας, με ιδιαίτερη έμφαση στη διακίνηση σεναρίων πάσης φύσεως παροχών, κυρίως «σημαντικών» αυξήσεων του κατώτατου μισθού μέσα στο 2023. (Κι αυτό το λέει σε ανθρώπους που ο κατώτατος μισθός τους είναι σήμερα 38 ευρώ πιο κάτω απ’ αυτόν που έπαιρναν στις αρχές του 2012! Σε ανθρώπους που η ακρίβεια τους έχει γονατίσει και εξουθενώσει).

Τα πολλά πρόσωπα του ταρτουφισμού

Ο δικός μας Ταρτούφος αυτοσκηνοθετείται κιόλας. Πότε εμφανίζεται για λογαριασμό της τραπεζικής μαφίας και σου βάζει το μαχαίρι στο λαιμό και πριν το καταλάβεις σε πετάει έξω από το σπίτι σου. Πότε βάζει ακουστικά και παρακολουθεί τη ζωή σου για το καλό σου, πότε βγαίνει στην τηλεόραση, κοστουμαρισμένος εκπρόσωπος του βόρβορου της «ανεξάρτητης» Δικαιοσύνης, βγάζοντας λόγους περί δικαίου και ισονομίας. Αλλοτε πάλι, είναι αυτός που σε σπάει στο ξύλο στις διαδηλώσεις και στα πανεπιστήμια, πάντα για το καλό σου. Πιστεύει πως είναι ανθυγιεινό να διαμαρτύρεσαι επειδή δεν σου επιτρέπεται να σπουδάσεις, να εργαστείς, να έχεις περίθαλψη, ζέστη στο σπίτι σου και φαγητό στην κουζίνα σου, που εμποδίζεσαι να ζήσεις και να ονειρευτείς… Είναι ακόμη κι αυτός που ποζάρει στα δελτία ειδήσεων από τα ανάκτορα των Βερσαλλιών της Ηρώδου Αττικού, για να περιπαίξει έναν ολόκληρο λαό, λέγοντας ανερυθρίαστα ασύλληπτα ψέματα και μισές αλήθειες. Είναι αυτός έξω από super markets, νοσοκομεία, σχολεία κι εργοστάσια, που σου περιγράφει ένα ειδυλλιακό παράλληλο σύμπαν που υποτίθεται ότι είναι η χώρα που ζεις, αλλά δεν μοιάζει σε τίποτε με την πραγματική, που είναι διαλυμένη, φτωχή και παραδομένη σ΄ έναν κατήφορο χωρίς τέλος. Που αφήνει εξάχρονα να πεθαίνουν σε χαλασμένα ασθενοφόρα, που η διαφθορά έγινε πλέον το σήμα κατατεθέν της, που οι πολίτες της ψάχνουν φάρμακα και δεν βρίσκουν, που τους εμπλέκει σε πολέμους χωρίς να το θέλουν, που λέει Ταμείο Ανάκαμψης το νέο «Υπερμνημόνιο», που αποθεώνει άδεια «καλάθια νοικοκυριού» και food pass εξευτελισμού και κοροϊδίας, ψευτοεπιδόματα που στην ουσία δεν είναι παρά επιδοτήσεις επιχειρηματικών ομίλων από τα χρήματα του κόσμου… Είναι κι αυτός, ο ανήθικος που επιχειρεί να ξαναγράψει την Ιστορία, έτσι όπως συμφέρει τον ίδιο. Κι όλα αυτά, σε ένα λαμπερό περιτύλιγμα, από εκμαυλιστικές κορόνες και τις συνήθεις προεκλογικές φανφάρες, που εκτίθενται σε τηλεοπτικές και άλλες βιτρίνες και που ούτε οι θρυλικοί Καλοχαιρέτες και Μαυρογυαλούροι δεν θα τολμούσαν να επινοήσουν και να ξεστομίσουν. Εκείνος ο παλιός Ταρτούφος του 1664, τουλάχιστον μόνο δύο ζητούμενα είχε. Την κατάκτηση μιας γυναίκας και της ψωροπεριουσίας του άντρα της. Αυτοί σήμερα, έχουν αλλάξει πίστα. Είναι κυνικοί και αρπακτικοί. Τα θέλουν όλα και τα θέλουν τώρα, γιατί αυτό απαιτούν οι προϊστάμενοί τους. Εδώ, στο δικό μας έργο, σ΄ αυτήν τη φαρσοκωμωδία διαρκείας, δεν έχουμε να κάνουμε μ’ έναν απλό Βασιλιά Λουδοβίκο 14ο. Εδώ παίζουν άλλου τύπου …βασιλιάδες. Τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, οι καρχαρίες του κεφαλαίου.

Η ώρα της ανατροπής

Μια στις τόσες, όμως, είναι στο χέρι μας να τους πετάξουμε όλους αυτούς έξω από το σπίτι μας. Μια φορά στα τέσσερα χρόνια, μπορούμε να δείξουμε τη δύναμή μας και να μην επιτρέψουμε στους αγύρτες και υποκριτές Ταρτούφους (σ’ αυτά τα εξελιγμένα μολιερικά μοντέλα) να συνεχίσουν να μας εξαπατούν και να μας εκμεταλλεύονται επ’ άπειρον. Μπορούμε και πρέπει να βγούμε από τον ρόλο του εύπιστου, αγαθού και υποταγμένου Οργκόν και να ορίσουμε εμείς τις ζωές μας. Πρέπει να το κάνουμε! Πρέπει να ανατραπεί όλο αυτό που ζούμε. Ο Μολιέρος που γεννήθηκε σαν αύριο το 1622* και υπήρξε μια χαρισματική μεγαλοφυία που με δύναμη, τόλμη, φαντασία, ευρηματικότητα κατέγραψε, έκρινε, κατέκρινε και χλεύασε τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις της εποχής του, είχε προειδοποιήσει: «Δεν είμαστε υπεύθυνοι μόνο γι’ αυτό που κάνουμε, αλλά και γι’ αυτό που δεν κάνουμε».