Δύο παιχνίδια γνωστικής ενδυνάμωσης ηλικιωμένων ως μέσο πρόληψης της άνοιας, αλλά και ως μέσο ανάσχεσης της εξέλιξής της στα πρώτα στάδια, ανέπτυξε η μη κερδοσκοπική οργάνωση SciFy, υπό την καθοδήγηση της εταιρείας Alzheimer Athens, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος για την υποστήριξη με ψηφιακά εργαλεία του ηλικιωμένου πληθυσμού της Ευρώπης «Pharaon».
Στο πρώτο παιχνίδι με τίτλο «Cross Numbers» οι χρήστες καλούνται να ανιχνεύσουν ακολουθίες ψηφίων σε έναν πίνακα αριθμών μέσα από τρία διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας. Το παιχνίδι βοηθά τους χρήστες να διεγείρουν τις δεξιότητες ανίχνευσης. Διεγείρει επίσης τη μνήμη τους, καθώς πρέπει να αναζητήσουν πολλές ακολουθίες ταυτόχρονα. Στο δεύτερο παιχνίδι «Alphabetical Order», ο στόχος είναι η ταξινόμηση λέξεων με σωστή αλφαβητική σειρά και πάλι με διαβάθμιση δυσκολίας. Και στα δύο παιχνίδια ένα άβαταρ καθοδηγεί τους χρήστες με αναλυτικές οδηγίες (tutorial) προσαρμοσμένες στο κάθε επίπεδο δυσκολίας.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής και μέλος της SciFY, Άρης Κοσμόπουλος, και τα δύο παιχνίδια είναι στα ελληνικά, ωστόσο όλη η αρχιτεκτονική τους είναι σχεδιασμένη με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα και σε άλλες γλώσσες.
Τα παιχνίδια σχεδιάστηκαν σύμφωνα με τις συστάσεις της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Alzheimer Athens, προκειμένου να απευθύνονται σε ηλικιωμένους ως μέσο πρόληψης της νόσου, αλλά και σε άτομα που βρίσκονται στα πρώτα στάδια της άνοιας. Εκτός από την αξιολόγηση και υποστήριξη των ασθενών με άνοια, η Alzheimer Athens, στο πλαίσιο των δράσεων πρόληψης, διοργανώνει στα παραρτήματά της σε Αττική και Άρτα δημιουργική απασχόληση για άτομα άνω των 65 ετών, με στόχο τη νοητική και σωματική ενδυνάμωσή τους. Σε 120 ωφελούμενους που συμμετέχουν στις δράσεις πρόληψης, δοκιμάζεται αυτή την περίοδο η αποτελεσματικότητα των δύο παιχνιδιών.
Μπορεί ακόμα να μην έχουν εξαχθεί συμπεράσματα από την πιλοτική μελέτη, ωστόσο είναι γεγονός ότι «οποιαδήποτε νοητική άσκηση μπορεί να συντελέσει στην πρόληψη ή επιβράδυνση της άνοιας», όπως τονίζει η νευροψυχολόγος, Νικολέττα Γερονικόλα, υπεύθυνη του Κέντρου Ημέρας της Alzheimer Athens στους Αμπελόκηπους. «Ο ηλικιωμένος ασχολείται με κάτι δημιουργικό και αισθάνεται και χρήσιμος, τον βοηθάει στην αυτοεκτίμησή του», προσθέτει και υπενθυμίζει ότι «νοητική άσκηση μπορεί να είναι και το πλέξιμο. Επίσης Sudoku, σταυρόλεξα, αναγραμματισμοί λέξεων βοηθούν στο στάδιο της πρόληψης».
Στην πιλοτική μελέτη οι επαγγελματίες υγείας θέλουν να διαπιστώσουν κατά πόσο οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια ψηφιακή πλατφόρμα. Πάντως, η εμπειρία της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων από τους ηλικιωμένους κατά την περίοδο του lockdown για την Covid-19 ήταν κατά την κ. Γερονικόλα, πολύ θετική. «Την περίοδο εκείνη περάσαμε όλες τις υπηρεσίες μας διαδικτυακά. Η ανταπόκριση των ανθρώπων ήταν φοβερή. Η δουλειά που κάνουν τα Κέντρα Ημέρας, είναι πολύ σημαντική για την κοινωνικοποίησή τους. Παρ’ όλα αυτά θεωρώ ότι οι ψηφιακές ασκήσεις βοηθούν πάρα πολύ τους ανθρώπους που είναι στο σπίτι ή τους ανθρώπους που έρχονται στα Κέντρα Ημέρας, αλλά μετά μένουν στο σπίτι και τέλος, βοηθάει και όσους βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές, όπου δεν υπάρχουν Κέντρα Ημέρας».
Η ίδια προσθέτει ότι η αξία της τεχνολογίας στον τομέα αυτό είναι «ότι πλέον έχουμε τη δυνατότητα ως υπηρεσίες για ηλικιωμένους να φτάσουμε ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο μέρος της Ελλάδας. Είναι σημαντικό να μπορεί, για παράδειγμα, μια κάτοικος στο Διδυμότειχο να κάνει νοητικές ασκήσεις και να έχει πρόσβαση σε ένα ψηφιακό Κέντρο Ημέρας. Επίσης, να μπορεί και ο επαγγελματίας υγείας να κάνει τεστ από μακριά σε κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών ή ακόμα και αν υπάρχουν κάποια δημοτικά ιατρεία να μπορεί να εκπαιδευτεί το προσωπικό εκεί, οι νοσηλευτές ή οι κοινωνικοί λειτουργοί για να δίνουν στους ηλικιωμένους τέτοιες νοητικές ασκήσεις».
Δεν είναι η πρώτη φορά που η SciFy συνεργάζεται με τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Alzheimer Athens. Είχε προηγηθεί το έργο «διΆνοια», μια εφαρμογή για κινητά με την ψηφιοποίηση νοητικών ασκήσεων, που χρησιμοποιούν όσοι υποστηρίζουν ανθρώπους με άνοια στα πρώτα στάδια. Επίσης, πρόσφατα η SciFy ανέπτυξε άλλο ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι ενδυνάμωσης και ψυχαγωγίας, αυτή τη φορά για παιδιά με εγκεφαλική παράλυση, τους «Ταξιδιώτες».
Τα δύο παιχνίδια γνωστικής ενδυνάμωσης ηλικιωμένων εντάχθηκαν στην ψηφιακή πλατφόρμα για τη νοητική ενδυνάμωση «Eligence», που έχει αναπτύξει το ελληνικό τμήμα της ιταλικής εταιρείας «Gruppo Maggioli». Στην πλατφόρμα, που δημιουργήθηκε πριν από ενάμιση χρόνο στην Ελλάδα και αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες χώρες, περιλαμβάνονται περισσότερα από 40 παιχνίδια, τα οποία έχουν αναπτύξει ειδικοί νευροψυχολόγοι, με σκοπό την υποστήριξη των επαγγελματιών υγείας σε ενώσεις Αλτσχάιμερ και δήμους, προκειμένου να βοηθήσουν στην εξάσκηση των ωφελούμενών τους σε επτά γνωστικές δεξιότητες (μνήμη, προσοχή, λογική σκέψη, προσανατολισμός, γλωσσική έκφραση, εκτελεστικές λειτουργίες και δεξιότητες κατασκευής).
«Στόχος μας είναι να αναδείξουμε την έννοια του πόσο σημαντικό είναι να γυμνάσεις το μυαλό σου, είναι αυτό που λέμε ενεργό γήρανση (active aging), οπότε αυτή η πλατφόρμα προσφέρει προσωποποιημένη εκγύμναση του μυαλού του καθενός», τονίζει ο Στέλιος Παντελόπουλος επικεφαλής του υποκαταστήματος της Gruppo Maggioli στην Ελλάδα.
Μαρία Κουζινοπούλου-ΑΠΕ ΜΠΕ
