Με την ονομασία αυτή ήταν γνωστή η εργασία εκείνη κατά την οποία, οι γεωργοί έκοβαν (θέριζαν) τα σιτεμένα στάχυα των δημητριακών, του σιταριού κυρίως και στη συνέχεια αφού τα συνέλεγαν, τα μετέφεραν στο αλώνι, αλώνιζαν κι έπαιρναν τον καρπό.
Ο θέρος, ήταν εργασία μεγάλης σπουδαιότητας, αφού εξασφάλιζε στην οικογένεια το ψωμί μιας ολόκληρης χρονιάς. Ήταν όμως ο θέρος και μία από τις δυσκολότερες γεωργικές εργασίες, αφού απαιτούσε συνεχές, ολοήμερο σκύψιμο και γινόταν κάτω από δύσκολες συνθήκες, αφού η θερμοκρασία τον Ιούνιο είναι εξαιρετικά υψηλή. Θέριζαν γυναίκες κι άντρες, φορώντας ρούχα ελαφριά κι όπου ήταν εφικτό ανοιχτόχρωμα για την προστασία από τη ζέστη και μακρυμάνικα για την προφύλαξη από τα αγκάθια.
Οι άντρες φορούσαν στο κεφάλι καπέλο, στις περισσότερες των περιπτώσεων ψάθινο για να είναι ελαφρύ, ή πρόχειρο χάρτινο, φτιαγμένο από πρόχειρο χαρτί, στρατσόχαρτο ή κι απόκομμα εφημερίδας. Μερικές φορές, έδεναν στο κεφάλι ένα χειρομάντηλο που κρέμονταν προς τα πίσω προστατεύοντας τον σβέρκο.
Οι γυναίκες φορούσαν μαντήλια ανοιχτόχρωμα, ενώ συνηθίζανε να φοράνε τις περίφημες βαμπακιέλες, ολόλευκα κεφαλομάντηλα που είχαν επιμεληθεί τις προηγούμενες ημέρες. Τις βαμπακέλες τις έπλεναν, τις λουλάκιαζαν κι αυτές όταν τις χτύπαγε ο ήλιος, αποκτούσαν ένα υπέροχο άσπρο χρώμα και μια υπέροχη γαλαζίζουσα χροιά.
Το κύριο εργαλείο θερισμού ήταν το δρεπάνι, άλλα βοηθητικά εργαλεία ήταν η παλαμαριά και η δαχτυλή.
Οι θεριστάδες πριν ξεκινήσουν το θέρισμα, έμπαιναν στο χωράφι, έστρεφαν προς την Ανατολή, έκαναν τον σταυρό τους, έλεγαν διάφορες ευχές στον νοικοκύρη για καλή σοδειά και ξεκίναγαν. Με το δρεπάνι μάζευαν αρκετά στάχυα, 15 – 20, ανάλογα και το πόσο μεγάλη ήταν η παλάμη του θεριστή και τα έφερναν προς την παλάμη τους, εκεί τα έπιαναν και τραβούσαν το δρεπάνι, αποκόβοντας έτσι τα στάχυα. Όταν έκοβαν τα στάχυα, έπιαναν 2 – 3 απ΄ αυτά και στρίβοντάς επιδέξια γύρω από το μάτσο των σταχιών, έδεναν το μάτσο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη σκορπίζουν τα στάχυα. Αυτό το μάτσο σταχιών, που πρόκυπτε από ένα κόψιμο με το δρεπάνι, λεγόταν χεριά. Ένα άλλης μορφής κόψιμο σταχιών, πιο πρόχειρο από τις χεριές, ήταν το κόψιμο σε χερόβολα. Ο θεριστής έκοβε με το δρεπάνι τα στάχυα και τα απίθωνε πάνω στην καλαμιά. Ξανά έκοβε άλλα στάχυα, τα έβαζε κι αυτά πάνω στα προηγούμενα. Έτσι θερίζοντας 4 – 5- φορές, κι αφήνοντας πάνω στην καλαμιά τα κομμένα στάχυα, σχηματίζονταν ένα αρκετά μεγάλο μπουκέτο, άδετων όμως σταχιών, αυτό το κατ΄ αυτόν τον τρόπο μπουκέτο σταχιών λεγόταν χερόβολο. Ο θερισμός σε χερόβολα, εθεωρείτο πιο πρόχειρος και συνήθως γινόταν για να κάνουν πιο γρήγορα, όταν π.χ. έρχονταν βροχή. Προσπαθούσαν να αποφύγουν αυτού του είδους τον θερισμό γιατί δημιουργούνταν προβλήματα στη συνέχεια κατά το δεμάτιασμα.
Όταν τελείωνε ο θερισμός του χωραφιού, ακολουθούσε το δεμάτιασμα. Ένα δεμάτι σιταριού αποτελούνταν από 25 – 30 περίπου χεριές, 6-7 χερόβολα. Οι απλωμένες στο χωράφι χεριές ή τα χερόβολα, μαζευόντουσαν και σχημάτιζαν το δεμάτι. Τα δεμάτια δένονταν ένα – ένα κι αφήνονταν όρθια, με τα στάχυα προς τα πάνω στο χωράφι, ήταν δε έτσι έτοιμα για φόρτωμα και μεταφορά στο αλώνι. Το δεμάτιασμα, ήταν κι αυτή μία δύσκολη εργασία, γιατί έπρεπε τα δεμάτια να είναι φτειαγμένα ομοιόμορφα και σωστά. Για να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά τα δεμάτια, έπρεπε να είναι όμορφες και οι χεριές, να είναι όμορφα και τα χερόβολα, αλλιώς τα δεμάτια δένονταν δύσκολα και δυσκολότερα μεταφέρονταν. Υπήρχε δε και η παροιμία; Κι εσείς κακά χερόβολα, κι εγώ κακά δεμάτια.
Για το θερισμό απαιτούνταν άτομα, όσο το δυνατόν περισσότερα, αλλιώς ο θερισμός ήταν ταλαιπωρία, ατέλειωτος. Και επειδή ένας ίσων κανένας, έτσι έλεγαν, είχε εφευρεθεί ο θεσμός της δανεικαριάς. Κάνοντας δανεικαριές, τέλειωναν το θερισμό νωρίτερα και πιο ξεκούραστα, αφού μπορούσαν να εργάζονται και να συνομιλούν. Εκτός όμως από τις συνομιλίες, είχαμε και τα τραγούδια, που έδιναν ρυθμό στην εργασία, απάλυναν τον κάματο και πρόσφεραν ψυχική τέρψη. Είναι δε υπέροχοι οι στίχοι των δημωδών τραγουδιών, που πέραν όλων περιγράφουν το πόσο κουραστικός είναι ο θερισμός, πόσο καταπονούνται οι γεωργοί, πόσο υπέροχες είναι οι ελπίδες, οι προσδοκίες και τα οφέλη από μια καλή συγκομιδή.
*laografika.gr
