Της Έλλης Παπαστεργίου
Σήμερα ζούμε την εποχή της τεχνολογίας όπου όλα φαντάζουν δυνατά. Μπορεί να μη κυκλοφορούν ανάμεσα μας ρομπότ με αισθήματα ή να μην έχουμε καταφέρει ακόμα να μετοικήσουμε σε άλλους πλανήτες, ωστόσο η τεχνολογία βρίσκεται σε τέτοια επίπεδα ανάπτυξης που ούτε μπορούσαμε να διανοηθούμε μερικά χρόνια πριν. Ή μήπως μπορούσαμε; Οι λάτρεις της λογοτεχνίας σίγουρα είχαν την δυνατότητα να πλάσουν στο μυαλό τους εικόνες, πολλές εκ των οποίων είναι πραγματικότητα σήμερα, καθώς υπάρχουν όλοι εκείνοι οι συγγραφείς με τη ζωηρή φαντασία που βρίσκονταν πάντα ένα βήμα μπροστά από τους υπόλοιπους.
Ο ερχομός της βιομηχανικής επανάστασης και οι επιπτώσεις των επιστημονικών ανακαλύψεων επηρέασαν σε τέτοιο βαθμό την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και τη δομή της κοινωνίας εν γένει, που αποτέλεσαν τη μαγιά για την ανάπτυξη του λογοτεχνικού είδους της επιστημονικής φαντασίας. Από τον Ιούλιο Βέρν, το πατέρα της επιστημονικής φαντασίας, μέχρι τον George Orwell και τους σύγχρονους συγγραφείς του είδους η ανάπτυξη της τεχνολογίας και κατά επέκταση η διαμόρφωση της κοινωνίας και του ανθρώπινου είδους αποτέλεσε ένα αγαπημένο θέμα στους λογοτεχνικούς κύκλους.
Ακολουθούν τέσσερα βιβλία που εντάσσονται στο είδος της επιστημονικής φαντασίας και από πολλούς θεωρούνται κλασικά.
Ο Νευρομάντης, William Gibson, Εκδόσεις Αίολος
Μια ματιά σε ένα σκοτεινό, υπερτεχνολογικό μέλλον που ήδη έχει πλησιάσει επικίνδυνα κοντά. Εκεί τα κράτη δεν υφίστανται πλέον και ο καπιταλισμός έχει φτάσει στο μέγιστο σημείο ανάπτυξης του. Τον κόσμο ελέγχουν τεράστιες εταιρικές κοινοπραξίες και οι άνθρωποι ζουν αναπόσπαστα δεμένοι με τον εικονικό κόσμο του Ηλεκτροσύμπαντος.
Η ζωή επιμηκύνεται, το σώμα των ανθρώπων μεταλλάσσεται γενετικά και γεμίζει μικροτσίπ. Εκεί Ο νεαρός ήρωας, πρώην ταλαντούχος κλέφτης πληροφοριών, στερείται τη δυνατότητα πρόσβασης στον Κυβερνοχώρο ύστερα από μια άτυχη επιχείρηση.
Είναι παγιδευμένος σ’ ένα λαβύρινθο, όπου κυριαρχούν τα τεχνοναρκωτικά και το λαθρεμπόριο πληροφοριών και γενετικού υλικού. Είναι πάντα έτοιμος να διαπράξει κάθε έγκλημα που θα εξασφάλιζε μια μικρή έστω ελπίδα επιβίωσης.
Όσο ο κλοιός σφίγγει γύρω του, προσπαθεί ν’ ανασυνθέσει τον εαυτό του αναζητώντας τον μάγο της νευροχειρουργικής που θα τον γιατρέψει.
Ο άνθρωπος στο ψηλό κάστρο, Philip K. Dick, Εκδόσεις Τόπος
Αμερική, 1962. Οι ΗΠΑ έχουν χάσει τον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τώρα βρίσκονται υπό κατοχή: η ναζιστική Γερμανία κατέχει το ανατολικό μέρος των πρώην ΗΠΑ και οι Ιάπωνες το δυτικό και οι Αμερικανοί θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Οι Γερμανοί έχουν δώσει “οριστική λύση” στο “πρόβλημα” της Αφρικής υποβάλλοντας σε ολοκαύτωμα τον πληθυσμό της(!), έχουν αποξηράνει τη Μεσόγειο για να την καλλιεργήσουν (!) και, τέλος, έχουν αποβιβάσει αστροναύτες στον Άρη!
Ωστόσο, ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας θέτει σε κίνδυνο την κρατούσα τάξη πραγμάτων: Η Ακρίδα κείτεται βαριά είναι ο τίτλος του, και σ’ αυτό ο συγγραφέας, ούτε λίγο ούτε πολύ, παρουσιάζει νικητές τους Συμμάχους στον Παγκόσμιο Πόλεμο και ηττημένη τη Γερμανία! Κι ο συγγραφέας του βιβλίου, στο οπισθόφυλλο, κομπάζει ότι βρίσκεται άτρωτος και οχυρωμένος σ’ ένα ψηλό κάστρο κάπου στην ενδιάμεση, ουδέτερη ζώνη των Βραχωδών Ορέων…
Σ’ αυτό το παράξενο μυθιστόρημα ο Φίλιπ Κ. Ντικ συνδυάζει την πιο τρελή επιστημονική φαντασία με την αυστηρή κριτική της Ιστορίας. Το βιβλίο γράφεται με έντονο ακόμα τον απόηχο του μακαρθισμού. Δεν έχουν περάσει ούτε δέκα χρόνια από την εποχή που ο οποιοσδήποτε πολίτης κινδύνευε να βρεθεί κατηγορούμενος στο άγριο κυνήγι μαγισσών που είχε εξαπολύσει ο γερουσιαστής από το Ουισκόνσιν.
Το κουρδιστό πορτοκάλι, Anthony Burgess, Εκδόσεις Anubis
Ο δεκαπεντάχρονος Άλεξ απολαμβάνει τους βιασμούς, τα ναρκωτικά και την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν. Ως αρχηγός μιας συμμορίας εφήβων, περιπλανιέται στους δρόμους ενός δυστοπικού μέλλοντος αναζητώντας φρικτές συγκινήσεις. Όταν ο Άλεξ συλλαμβάνεται μετά από μια δολοφονία και φυλακίζεται για την αποκλίνουσα συμπεριφορά του, το Κράτος αναλαμβάνει να τον αναμορφώσει… αλλά με ποιο κόστος;
Το κουρδιστό πορτοκάλι αποτελεί ένα απαράμιλλο λογοτεχνικό επίτευγμα και συνάμα ένα «προφητικό μυθιστόρημα» που συλλαμβάνει με μοναδικό τρόπο τη δυστοπική πραγματικότητα που βιώνει ο άνθρωπος σήμερα.
Συγχώρεση και προδοσίες, Ursula K. le Guin, Εκδόσεις Παρά Πέντε
Είναι ένα από τα πιο όμορφα, τρυφερά, και πολιτικά βιβλία της Ούρσουλα Λε Γκεν. Μιλάει για την αγάπη και μιλάει για απελευθέρωση: την απελευθέρωση των υπόδουλων σε μια κοινωνία άγριας εκμετάλλευσης, και την απελευθέρωση των γυναικών, ως διπλά υπόδουλων.
Μιλάει για τη φιλία, τον έρωτα, την αφοσίωση, τη συγχώρεση. Και παρ’ όλο που όλα αυτά φαίνονται να συμβαίνουν στον Πλανήτη Βερέλ, και στην αποικία του, τον Πλανήτη Γεοβέ, εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη, στην πραγματικότητα δεν είναι παρά ένας καθρέφτης της γήινης ιστορίας και των γήινων παθών.
Η πρόσφατα εκλιπούσα Ούρσουλα Λε Γκεν δεν είναι μόνο μια κορυφαία συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας. Είναι από τις γυναίκες που άφησαν ανεξίτηλο σημάδι στην εποχή μας, στοχαστής με πλατιά καλλιέργεια και ένα εξαιρετικά φωτεινό μυαλό.
Σ’ αυτό το βιβλίο περιέχονται τέσσερις νουβέλες που αποτελούν μια θεματική και αφηγηματική ενότητα. Έχουν τιμηθεί με τις διακρίσεις: “Theodor Sturgeon Award” 1995, “Asimov’s Readers” Award 1995, “Locus Readers Award”, 1996.
